प्रकाशित मिति : चैत्र २१, २०८१ बिहीबार
अमेरिकी सिनेटर चक शुमरले नेपालका लागि अमेरिकी विदेशी सहायता कटौतीको विवरण सार्वजनिक गर्दै ट्रम्प प्रशासनलाई यो निर्णय उल्टाउन आग्रह गरेका छन्। ट्रम्प प्रशासनले प्रायः सबै वैदेशिक सहायता र युएसएआईडीद्वारा वित्तपोषित कार्यक्रमहरू अचानक खारेज गरेपछि मातृ तथा बाल स्वास्थ्य, कृषि, शिक्षा, वातावरण संरक्षणलगायत धेरै क्षेत्रका लागि लगभग सबै सहायता कटौती भएको अमेरिकी सिनेटमा डेमोक्रेटिक पार्टीका माइनोरिटी लिडर शुमरले उल्लेख गरेका छन्।
खारेज गरिएका कोषहरूले नेपाली जनताको स्वास्थ्य र सुरक्षालाई खतरामा पार्ने उनले बताएका छन्। गत वर्ष मात्र नेपाललाई युएसएआईडी कोषमार्फत १२३.८ मिलियन डलर वितरण गरिएको थियो, तर अब स्वास्थ्य पहल, शिक्षा, कृषि र वातावरण संरक्षणका लागि लगभग सबै विदेशी सहायता खारेज गरिएको उनको भनाइ छ। ट्रम्प प्रशासनले एजेन्सी खारेज गर्नुअघि नेपालमा युएसएआईडीका कार्यक्रमहरू स्वास्थ्य, शिक्षा, कृषि, पूर्वाधार, आर्थिक वृद्धि र मानवीय सहायतामा केन्द्रित थिए। युएसएआईडीले देशको आर्थिक वृद्धिलाई बलियो बनाउन, स्वास्थ्य र शिक्षा प्रणाली सुदृढ गर्न, प्राकृतिक स्रोतहरूको सुधार गर्न र विपद् जोखिम न्यूनीकरण गर्न नेपालसँग साझेदारी गरेको वक्तव्यमा उल्लेख छ।
सन् २०२४ मा युएसएआईडीले नेपाललाई प्रदान गरेको सहायतामा मातृ तथा बाल स्वास्थ्य र परिवार नियोजनका लागि २४.५८ मिलियन डलर, कृषिका लागि १७.९८ मिलियन डलर, वातावरण संरक्षणका लागि ११.६६ मिलियन डलर, एचआईभी/एड्स रोकथाम र उपचारका लागि ८.०६ मिलियन डलर, शिक्षाका लागि ५.२८ मिलियन डलर र पानी आपूर्ति तथा सरसफाइका लागि ४.१९ मिलियन डलर समावेश थियो। नेपाल जैविक विविधता गतिविधि जस्ता युएसएआईडीद्वारा वित्तपोषित कार्यक्रमले नेपालको प्राकृतिक स्रोतहरूको शोषण र अव्यवस्थित विकास कम गरी जैविक विविधता संरक्षण र दिगो व्यवस्थापन सुधार गर्न ५ मिलियन डलरभन्दा बढी प्राप्त गरेको थियो। त्यस्तै, महामारी नियन्त्रणमा केन्द्रित अर्को कार्यक्रमले कोभिड-१९ जस्ता स्वास्थ्य संकटहरू रोक्न र तयारी गर्न नेपालको स्वास्थ्य प्रणाली बलियो बनाउन ७ मिलियन डलरभन्दा बढी प्राप्त गरेको थियो। अर्को कार्यक्रम, ऊर्जा नेपालले नेपालमा किफायती, भरपर्दो र सुरक्षित बिजुली प्रदान गर्ने आर्थिक रूपमा सक्षम विद्युत् क्षेत्र सिर्जना गर्न ४ मिलियन डलरभन्दा बढी प्राप्त गरेको विवरण वक्तव्यमा सार्वजनिक गरिएको छ।
ट्रम्प प्रशासनद्वारा खारेज गरिएका युएसएआईडी कार्यक्रमहरूमा कहिल्यै स्कूल नगएका वा चाँडै पढाइ छोडेका केटीहरूका लागि तीव्र शिक्षा कार्यक्रम पनि समावेश छ। सन् २०२४ को जुलाईदेखि यस कार्यक्रममा संलग्न १३ केन्द्रहरूले कमजोर पृष्ठभूमिका ३०६ केटीहरूलाई तीव्र शिक्षा प्रदान गरेका थिए। स्नातक हुन र औपचारिक स्कूलमा अध्ययन शुरू गर्न केही महिना मात्र बाँकी रहेका ती केटीहरूले अमेरिकी वैदेशिक सहायता कोषको अचानक रोकावटका कारण अनिश्चित भविष्यको सामना गर्नुपरेको वक्तव्यमा उल्लेख छ। त्यस्तै, अर्को समाप्त गरिएको कार्यक्रमले स्वास्थ्य सेवा प्रदायकहरूलाई तालिम, डिजिटल उपकरण र सार्वजनिक स्वास्थ्य सेवाहरू सुदृढ गर्ने संयोजनमार्फत नेपालका ६५,००० भन्दा बढी युवालाई प्रजनन स्वास्थ्य सेवा प्रदान गरेको थियो।
शुमरले वक्तव्यमा अमेरिका-नेपाल सम्बन्ध अत्यन्त महत्त्वपूर्ण रहेको र अमेरिकामा रहेका नेपाली समुदाय मूल्यवान र जीवन्त रहेको उल्लेख गरेका छन्। उनले भने, “सात दशकभन्दा बढी समयदेखि अमेरिकाले नेपालसँग बलियो साझेदारी कायम राख्दै देशको स्वास्थ्य कार्यक्रम, कृषि प्रणाली र जनताका लागि शैक्षिक अवसरहरू सुदृढ गरेको छ। युएसएआईडी र अन्य महत्त्वपूर्ण अमेरिकी विदेशी सहायताको जीवन रक्षक कार्यका बाबजुद ट्रम्प प्रशासनले एजेन्सी बन्द गर्न र स्वास्थ्य, कृषि तथा शिक्षा सेवाहरूका लागि कोष समाप्त गर्न कठोर र हानिकारक कदम चालेको छ। यो गल्ती हो।”
शुमरले ट्रम्प प्रशासनलाई तुरुन्तै यो निर्णय उल्टाउन र नेपाली समुदायका लागि विदेशी सहायता यथाशीघ्र जारी गर्न आग्रह गरेका छन्। नेपाललाई प्रदान गरिने सहायता दुवै पक्षका लागि लाभकारी रहेको र यसले जनता तथा अमेरिकाको हितमा मद्दत गर्ने उनले बताएका छन्। शुमरले तिब्बती समुदायलाई गरिएको सहयोगको विवरण पनि उल्लेख गर्दै त्यसलाई रोक्ने निर्णय उल्टाउन ट्रम्प प्रशासनलाई आग्रह गरेका छन्।
एसेम्बली मेम्बर स्टिभन रागाले वक्तव्यमा दशकौंदेखि युएसएआईडी कोषले अनगिन्ती नेपाली परिवारलाई महत्त्वपूर्ण स्वास्थ्य सेवा, विपद् राहत र आर्थिक सहयोग प्रदान गर्दै जीवनरेखाको रूपमा काम गरेको उल्लेख गरेका छन्। उनले भने, “नेपाल विनाशकारी भूकम्प, जनस्वास्थ्य संकट र आर्थिक कठिनाइबाट उभरिरहेको समयमा सहायता फिर्ता लिनु गैरजिम्मेवार मात्र होइन, यो कमजोर समुदायमाथिको प्रत्यक्ष आक्रमण हो। मैले गर्वका साथ प्रतिनिधित्व गर्ने न्यूयोर्क राज्य सभा जिल्ला ३० मा जीवन्त र बढ्दो नेपाली समुदाय छ, जसले हाम्रा छिमेकलाई आफ्नो संस्कृति, लचिलोपन र अनगिन्ती योगदानले समृद्ध बनाएको छ। यो सहायता कटौतीले ठूलो पीडा निम्त्याउनुका साथै हाम्रा विश्वव्यापी मानवीय प्रतिबद्धता र नेपाल-अमेरिका बीचको लामो समयदेखिको साझेदारीलाई कमजोर बनाउनेछ। म नेपालका लागि सहायता कटौतीको कडा निन्दा गर्छु र प्रशासनलाई युएसएआईडी कोष कायम राख्न आग्रह गर्छु ताकि हाम्रा नेपाली अमेरिकी परिवार र नेपालस्थित सहयोगीहरूलाई हानि नपुगोस्।”
एसेम्बली मेम्बर जेनिफर राजकुमारले भनिन्, “हामीले विचारधारालाई छोडेर सामान्य बुद्धिलाई प्राथमिकता दिनुपर्छ र नेपाल तथा तिब्बतका लागि महत्त्वपूर्ण युएसएआईडी कोष पुनर्स्थापित गर्नुपर्छ। यी लगानीले दशौँ हजार मानिसलाई महत्त्वपूर्ण सेवा प्रदान गर्छ, जसमध्ये धेरैका परिवार क्वीन्समा बस्छन्। यो कोषले स्वास्थ्य सेवा, शिक्षा, आर्थिक सशक्तीकरण, पिउने पानी, एचआईभी/एड्स रोकथामलगायत सेवाहरू उपलब्ध गराउँछ। यो क्षेत्रप्रतिको हाम्रो प्रतिबद्धता सुदृढ गरेर हामी हाम्रो अन्तरराष्ट्रिय परिवारको उत्थानप्रति समर्पण देखाउँछौँ र विश्वभर गहिरो प्रभाव पार्ने बलियो गठबन्धन निर्माण गर्छौँ।”
काउन्सिल सदस्य जूली वोनले भनिन्, “ट्रम्प प्रशासनले मातृ तथा बाल स्वास्थ्य, शिक्षा, पानी आपूर्ति र सरसफाइलगायत कार्यक्रमका लागि युएसएआईडी कोषमा करोडौँ कटौती गर्दा लाखौँ नेपाली र तिब्बती जनताको जीवन जोखिममा परेको छ। राष्ट्रपति र उनको तथाकथित दक्षता विभागले यी जीवन रक्षक कार्यक्रममा भर पर्ने हिमाली समुदायलाई एकतर्फी रूपमा विनाश गरिरहेको छ। म संघीय स्तरका सहकर्मीहरूसँग यी हानिकारक कटौतीविरुद्ध वकालत गर्न जारी राख्नेछु, जसले हाम्रा निर्वाचन क्षेत्रका जनता र नेपाल, तिब्बत तथा बाहिरका परिवारलाई असर गर्नेछ।”
“मेरो जिल्लामा धेरै नेपाली र तिब्बती शरणार्थी बस्छन्, जो आफ्नो सरकारको उत्पीडनको डरले घर छोड्न बाध्य भएका छन्। उनीहरूले मसँग आफ्ना बाँकी परिवारको चिन्ता व्यक्त गर्छन्। युएसएआईडीद्वारा प्रदान गरिएको सहायता उनीहरूका लागि अत्यन्त महत्त्वपूर्ण छ। हामी ट्रम्प प्रशासनलाई यो कटौती उल्टाउन र नेपाली तथा तिब्बती परिवारलाई सहायता प्रदान गर्न आग्रह गर्छौं,” डिस्ट्रिक्ट २५ का काउन्सिल सदस्य शेखर कृष्णनले भने।
“नेपालमा युएसएआईडीका चार मुख्य परियोजना—युएसएआईडी स्वास्थ्य प्रत्यक्ष वित्तीय परियोजना, युएसएआईडी कृषि प्रत्यक्ष वित्तीय परियोजना, युएसएआईडी शिक्षा प्रत्यक्ष वित्तीय परियोजना र युएसएआईडी समावेशी नीति प्रत्यक्ष वित्तीय परियोजना—अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको कार्यकारी आदेशले युएसएआईडीद्वारा वित्तपोषित सबै अमेरिकी सहायता समीक्षाका लागि रोक्का गरेपछि गम्भीर रूपमा प्रभावित र रोकिएका छन्। यसले नेपालको विकास सहायता र विशेष गरी ग्रामीण तथा दुर्गम क्षेत्रमा युएसएआईडी समर्थित परियोजनाबाट उत्पन्न आय र जीविकोपार्जनमा ठूलो असर पार्नेछ। म राष्ट्रपति ट्रम्पले नेपालमा युएसएआईडी रोक्का गरेको कार्यको निन्दा गर्छु,” जीपीके फाउन्डेशन अमेरिकाका अध्यक्ष सोमनाथ घिमिरेले भने।
“युएसएआईडी नेपाल र तिब्बतका लागि महत्त्वपूर्ण जीवनरेखा बनेको छ, जसले ठूला चुनौतीहरूको सामना गरिरहेका क्षेत्रमा विकास, स्वास्थ्य सेवा र शिक्षालाई समर्थन गर्दै आएको छ। ट्रम्प प्रशासनअन्तर्गत सहायता रोक्काले दशकौँको प्रगतिलाई खतरामा पार्छ, जसले जीवनस्तर सुधार गर्न र समुदायलाई सशक्त बनाउन गरिएका महत्त्वपूर्ण प्रयासलाई कमजोर बनाउँछ। यो समर्थन रोक्दा हामी स्थानीय अर्थतन्त्रलाई अस्थिर बनाउने मात्र होइन, अमेरिका र यी क्षेत्रबीचको लामो समयदेखिको सहकार्यको सम्बन्धलाई पनि कमजोर बनाउने जोखिममा छौँ। युएसएआईडीको गहिरो र सकारात्मक प्रभावलाई मान्यता दिन र कमजोर समुदायको वृद्धि तथा समृद्धिलाई बाधा पुर्याउने कार्यको निन्दा गर्न आवश्यक छ,” दिल कुमारी केसी मेमोरियल फाउन्डेशनका अध्यक्ष नवराज केसीले भने।
“सन् २०२२ देखि युएसएआईडीले नेपाललाई स्वास्थ्य, शिक्षा, कृषि, पूर्वाधार, आर्थिक वृद्धि, मानवीय सहायता र महिला तथा बालबालिकाको सशक्तीकरणका लागि ६५९ मिलियन डलरको पञ्चवर्षीय विकास उद्देश्य सम्झौतामा हस्ताक्षर गरेको थियो। यी परियोजना कटौतीले विनाशकारी प्रभाव पारिरहेको छ र नेपालमा चीनजस्ता देशको प्रतिस्पर्धात्मक चासोका कारण अस्थिर भूराजनीतिक स्थिति सिर्जना गर्दैछ। फलस्वरूप, अमेरिकाले नेपालको समर्थन गुमाउनेछ र नेपाल चीनतर्फ सहयोगका लागि झुक्न बाध्य हुनेछ। यसले तिब्बती समुदायलाई पनि ठूलो क्षति पुर्याउनेछ,” क्षेत्री एन्ड ल असोसिएट्सका वकिल खगेन्द्र जीसीले भने।
“नेपालका लागि युएसएआईडी कोषको हालैको रोक्काले धेरै समुदायले निर्भर गरेका आवश्यक परियोजनाका लागि चुनौती खडा गरेको छ। यी कोष कटौती वित्तीय समायोजनभन्दा बाहिर छन्; यिनले मातृ तथा बाल स्वास्थ्य, खाद्य सुरक्षा र विपद् पुनरुत्थान जस्ता प्रमुख क्षेत्रमा वर्षौँको कठिन प्रगतिलाई अवरुद्ध गर्न सक्छन्, जसले सबैभन्दा कमजोर जनसंख्यालाई प्रभावित गर्छ। यी कटौतीले अमेरिकी विदेशी सहायतामार्फत दिगो विकास प्रवर्द्धनमा हासिल भएका सकारात्मक परिणामलाई बाधा पुर्याउन सक्ने चिन्ता छ। समुदायले आशा राख्छ कि निर्णयकर्ताहरूले व्यापक प्रभावलाई विचारशील रूपमा हेर्नेछन् र यी परियोजनाले अर्थपूर्ण र दीर्घकालीन प्रभाव पार्न जारी राख्न समाधान खोज्नेछन्,” माइनोरिटी इम्पावरमेन्ट नेटवर्ककी कार्यकारी निर्देशक श्रेया तुलाधरले भनिन्।