१८ जेठ, काठमाडौं । काठमाडौं महानगरपालिकाको कार्यपालिका वैठकमा न्युरोडमा महानगरले गरिरहेको फुटपाथ विस्तारको विषयमा मेयर बालेन साह र २२ नम्बर वडाका अध्यक्ष चिनिकाजी महर्जनबीच चर्काचर्की परेको छ ।
महर्जनले आफूलाई महानगरले ‘सौतेनी व्यवहार’ गरेको भन्दै आफ्नो क्षेत्रमा फुटपाथ विस्तार हुँदा पत्रिका पढेर थाहा पाउनुपर्ने बताए ।
त्यसपछिको चर्काचर्की जस्ताको तस्तै :
बालेन : तपाईंको वडामा पत्रिका पढेर थाहा पाउनुभयो कि २४ नम्बर वडाको थाहा पाउनुभयो ? २४ नम्बर वडाध्यक्षले मान्छे फुटपाथमा हिँड्न गाह्रो भयो, पाकेटमार बढ्यो, यौन दुर्व्यवहार भयो, साँघुरो भयो भनेर फुटपाथ बढाउँदा तपाईंलाई के समस्या हो ?
महर्जन : मैले कहाँको कुरा गरिराछु, तपाईंले कहाँको कुरा गर्नुभयो ?
बालेन : २४ नम्बर वडाको कुरा हो ।
महर्जन : न्युरोड कहाँ पर्छ ? न्युरोडको भूगोल कहाँ पर्छ ? तपाईंलाई ज्ञान नभएको न्युरोड कहाँ पर्छ ?
बालेन : २४ नम्बर वडाको फुटपाथ बढाउँदा तपाईंलाई के समस्या ?
महर्जन : न्युरोड भनेको २४ नम्बर वडाको मात्रै हो ?
बालेन : २४ वडामा काम हुँदैछ, २२ को भएकै छैन, तपाईंलाई के समस्या भयो ?
महर्जन : तपाईंले प्रश्नको उठान कसरी गर्नुभयो ? त्यसोभए २२ नम्बर वडामा तपाईंले ठेक्का नराखेको हो ? २४ मात्रै काम गर्ने हो ?
बालेन : हो ।
महर्जन : तपाईंले योभन्दा अगाडि के भन्नुभएको थियो ? नयाँ सडक फुटपाथको काम गदिर्न भन्नुभएको होइन ?
बालेन : गर्दिन भनेकै छैन । सहकार्यमा गर्नुपर्छ भनेको हो । तपाईंसँग सल्लाह गरेर गरेको हो ।
महर्जन : मेयरसाबले सल्लाह कहाँ चाहिँ गर्नुभयो त ?
बालेन : फुटपाथ बढाउने भनेर तपाईंले हेरेकै हो । सबै वडाध्यक्षले हेरेकै हो र डिजाइन पनि हेरेकै हो । अहिले आएर कुरा फरक गर्न पाइँदैन नि !
महर्जन : के कुरा फरक पारेँ मैले ?
बालेन : दैनिक १ लाखभन्दा बढी हिँड्ने फुटपाथको साइज कत्रो चाहिन्छ थाहा छ तपाईंलाई ?
महर्जन : तपाईंलाई थाहा छ, तपाईं त प्राविधिक मान्छे, तपाईं नै भन्नुस न !
बालेन : कम्तीमा तीन मिटरभन्दा बढी हुनुपर्थ्यो । सडक विभागले नै बनाउनुपर्थ्यो, कालोपत्रे सात मिटरभन्दा बढी चाहिँदैन ।
महर्जन : सडक विभागले आपत्ति जनाइसकेको छ ।
बालेन : सडक विभागले आपत्ति जनाएको छैन, आपत्ति जनाएको भए १५ दिनभित्र रिप्लाई गर्नुभन्दा किन गरेन ? ठेक्का लगाइसकेको छ, विभागले होइन महानगरले बनाएको फुटपाथ हो ।
महर्जन : हाम्रो संस्थामा राज्यको विधि विधान मान्ने कि नमान्ने ? न्युरोडको हकमा त्यहाँको वडाध्यक्ष मात्रै होइन, करदाता, स्थानीय सबैले बोल्न पाउनुपर्छ । न्युरोड के हो ? यसमा इतिहास मेट्ने गरी गेम चेन्जर प्लान हुँदैछ, यसमा हामीसँग छलफल हुनु नपर्ने ?
बालेन : गाडी कुद्ने बाटो बाँकी छाडेर हिँड्नलाई बाटो बनाउँदा कसरी इतिहास मेटिन्छ ? इतिहास भनेको के हो ? अहिले भएको सडक र फुटपाथ मापदण्डमा छैन, हामीले मापदण्डमा ल्याउन खोजेको हो ।
महर्जन : यसमा सडक विभागको सहमति खै त ?
बालेन : यहीँ बसेर दुई दिन अगाडि सहमति गरेर गएको हो ?
महर्जन : त्यो पत्र किन आयो त ?
बालेन : आयो, किन आयो थाहा छैन । पत्र राजनीतिक आयो ।
महर्जन : कस्तो राजनीतिक ? तपाईंलाई थाहा नभई मिडियामा आउँछ ?
बालेन : अरूले काटेको पत्र मलाई थाहा हुन्छ ?
महर्जन : तपाईंलाई अहिलेसम्म थाहा छैन ?
बालेन : के ?
महर्जन : सडक विभागले नगर्नू, नगराउनू भनिरहेको छ त !
बालेन : सडक विभागको अधिकार क्षेत्रमै पर्दैन त्यो बाटो, त्यसले बनाएको हो र त्यो बाटो ?
महर्जन : त्यसो भए किन काट्यो त पत्र ? यसको जवाफ नदिने ? सहमति हुँदाहुँदै किन पत्र काट्यो त ?
बालेन : त्यो पत्र गैरकानुनी छ । त्यसमा कानुनी कारबाही हुन्छ ।
महर्जन : कानुनी कारबाही एक ठाउँमा छ । यो २२ नम्बर वडाका बासिन्दासँग छलफलको विषय हुन सक्छ कि सक्दैन ?
बालेन : छलफल गरेरै गरेको हो ।
महर्जन : कोसँग खै ?
बालेन : त्यहाँका जनता, त्यहाँको वडाध्यक्षसँग ।
महर्जन : त्यहाँको जनतासँग कि त्यहाँको व्यापारीसँग छलफल गर्ने हो ? कसको आडमा यो काम गर्न खोजिँदैछ ? न्युरोडमा पेटी बढाउने, सडक घटाउने भन्ने विषय बत्ति बाल्ने, पिच गर्ने जस्तो हो र ?
बालेन : सडक घटाउने होइन, जति मापदण्डमा चाहिने त्यति राख्ने हो ।
महर्जन : कस्तो मापदण्ड, के मापदण्ड ?
बालेन : मापदण्ड कालोपत्रे सात मिटर हुनुपर्नेमा कतै १२, ९ मिटर छ । र, व्यक्ति लाखौं हिँड्ने ठाउँमा कति चाहिन्छ, त्यति मापदण्ड राख्ने हो ।
महर्जन : सार्वजनिक सडकको विषयमा सडक विभागको आफ्नै ऐन छ, समन्वय गर्ने कि नगर्ने ?
बालेन : हामीले गरेको काम सडक विभागको ऐनअनुसार नै हो ।
महर्जन : किन पत्र काट्दैछ त फेरि ?
बालेन : किन पत्र काट्दैछ, त्यो कानुनी कारबाही गरौंला न त !
महर्जन : कारबाही ढिला होला, काम पहिला भइरहेको छ ।
बालेन : काम त ठेक्का लगाइसकेपछि भइहाल्छ नि !
महर्जन : न्युरोडमा अहिले जे काम हुन लागेको छ, त्यो काम जनपक्षीय भए आउनुस हामी धिमे बाजा बजाएर स्वागत गर्छौं, नरिवल फुटाएर काम गर्नुस् न किन राति–राति काम गर्नुप¥र्या ? नगर प्रहरी २ सय जना उभ्याएर काम गर्ने हो ? त्यहाँको वडाध्यक्षलाई विपक्षमा बनाएर काम गर्ने हो ?
बालेन : तपाईंको वडामा काम नै भएको छैन, २४ नम्बरमा भएको हो । तपार्इंलाई किन यति धेरै समस्या ? त्यो बुझाउनुस् त पहिला ।
महर्जन : कस्तो कुरा, न्युरोडमा किन खण्डीकरण गर्नुहुन्छ ?
बालेन : खण्डीकरण वडाले गरेको छ, सरकारले गरेको छ ।
महर्जन : त्यसोभए च्यालेन्ज भो मेरो, २२ नम्बर वडाको अध्यक्षले गरेको काम गलत छ भन्नु न । २२ ले गरेको काम गैरकानुनी छ भनेर कानुनी रूपमा जानुस् म तयार छु ।
बालेन : तपाईंलाई के च्यालेन्ज दिने ?
महर्जन ः मैले न्युरोडलाई माया गर्न नपाउने ?
बालेन : तपाईं देशलाई माया गर्नु न किन न्युरोडलाई मात्रै ?
महर्जन : त्यो त तपाईंलाई नि छुट छ नि !
बालेन : २४ नम्बर वडाध्यक्षलाई फुटपाथ चाहियो रे, के गर्ने त अब ? तपाईंलाई सोध्ने ?
महर्जन : न्युरोड भनेको इन्द्रचोक मात्रै होइन ।
बालेन : कुनै वडालाई के चाहियो, सबै तपाईंलाई सोध्ने ? २४ नम्बर वडाध्यक्षलाई चाहिँदैन भने रोक्ने काम ? अरूको वडाको तपाईंलाई किन चासो ?
महर्जन : त्यो सोध्ने काम तपाईंको हो, सोध्नुस तपाईं ।
बालेन : (२४ नम्बर वडाध्यक्षलाई प्रश्न सोध्दै ) विनोद राजभण्डारी ज्यू, तपाईंलाई त्यहाँ फुटपाथ चाहिएको छ कि छैन ?
२४ नम्बर वडाध्यक्ष : सडकपेटी विस्तारको कुरा गर्दा मेरो वडामा विशाल बजार अगाडि क्षेत्रमा पेटी साँघुरो भएको, महिला दिदीबहिनीहरूको निवदेन पनि आएको र आउने क्रम अझै जारी छ । समग्र न्युरोडको कुरा गर्नु छैन, तर हामीले काम सुरु गरेको स्थानमा दुई, अढाइ फिट भए पनि बढाउनुपर्छ भनेर यसमा मन्जुर भएको हो ।
बालेन : अब के गर्ने ? उहाँले त बढाउनुपर्छ भनिसक्नुभयो ।
महर्जन : न्युरोडलाई किन खण्डीकरण गर्ने हामी ? किन टुक्रा बनाउने ?
बालेन : अब उहाँको वडामा वडा भवन बन्दैछ, त्यसमा पनि तपार्इंलाई सोध्ने ?
महर्जन : तपाईं विषयान्तर गर्ने, हामी पनि यो समाजको चिन्ता लिएर बसेको ३५ वर्ष भयो । यस्तो भाषा, कुरा हामी पनि बुझ्छौं । के भनिराख्नुभएको छ तपाईं ? त्यस्तो पाइन्छ ?
बालेन : न्युरोडलाई कसरी खण्डीकरण भो ?
महर्जन : के हो यो ? वडाध्यक्षबीचमा के गर्न खोज्नुभएको हो ? उहाँको विषय मलाई सोध्ने हो ?
बालेन : तपाईंको विषयमा केही भएकै छैन, २२ नम्बरमा केही भएको छैन के भो तपाईंलाई ?
महर्जन : तपाईंले टेन्डर २२ नम्बरको नहालेको हो ?
बालेन : टेन्डर त पूरै महानगरको लागेको छ ।
महर्जन : न्युरोडको टेन्डर सिङ्गै एउटा होइन ?
बालेन : हो, अनि के त ?
महर्जन : अनि, तपाईं के भन्दै हुनुहुन्छ त ?
बालेन : न्युरोडको सबै ठाउँमा टेन्डर लागेको हो । जुन–जुन जनप्रतिनिधिलाई सहज लाग्छ, बढाउने तर असहज लाग्छ नबढाउने
महर्जन : पक्का हो ?
बालेन : पक्का नि त्यही त भइरहेको छ त ! सडक पेटी बढाइन्छ । सडक विभागले बढा भन्यो भने त बढाइन्छ नि !
महर्जन : २२ को के कुरा ?
बालेन : नियम कानुनले माग्यो, मान्छेलाई चाहियो भने किन नबढाउने ? मापदण्ड विपरीत गर्न मिल्छ ?
(कार्यापालिकाका अन्य सदस्यले वादविवाद टुंग्याउन भन्छन्, वडाध्यक्ष महर्जन मौन बस्छन् ।)
महर्जन : मेयर साब, म चिनिकाजी महर्जनले मापदण्ड विपरीत गरेको कुनै काम छ ?
म एमालेको होला, कोही कांग्रेसको झोले होला, अहिलेसम्म स्वतन्त्र मेयरलाई असहयोग गरेको विषय छ ? दुई वर्ष कुनै विषयमा मतदान गरेको छ ? हाम्रो यत्रो सम्मान, सहकार्यलाई अपमान गर्ने ? २२ नम्बर वडामा के हुँदैछ नभन्ने ? अब अध्ययन गर्ने रे । नाटक भएपछि रिहर्ल्स गर्ने ?
बालेन : हो, अब अध्ययन हुन्छ, अध्ययनले फुटापथ बढाउन चाहिन्छ भन्यो भने मान्नुहुन्छ ?
महर्जन : मैले मान्दिन भनेको छु र ? तर, अध्ययन कसले गर्ने ?
बालेन : हाम्रो योजना आयोग छ, इन्जिनियर छन् , भैहाल्छ नि !
महर्जन : अध्ययनमा स्टेक होल्डरहरू समावेश हुनुपर्छ ।
(प्रवक्ता नविन मानन्धरले हस्तक्षेप गर्छन् । समिति गठन गर्न प्रस्ताव गर्छन् । त्यसपछि अन्य विषयमा छलफल चल्छ ।)
