प्रकाशित मिति : आश्विन २७, २०८१ आईतबार
‘कोलम्बस डे’ लाई अमेरिकामा संघीय विदाका रुपमा मनायन्छ । यो आधिकारिक रूपमा क्रिस्टोफर कोलम्बसको अमेरिकामा आगमनको वार्षिकोत्सव हो । क्रिस्टोफर कोलम्बस एक इटालियन अन्वेषक थिए । उनले सुदूर पूर्वको वैकल्पिक मार्गको खोजीमा एट्लान्टिक महासागर पार गर्न स्पेनी सामुद्रिक अभियानको नेतृत्व गरेका थिए ।
निना , पिन्टा र सान्ता मारिया नामका तीन स्पेनी जहाजहरूमा नयाँ संसारको खोजीका लागि निस्किएका कोलम्बसको पहिलो यात्रा लगभग तीन महिनाको थियो । नयाँ संसारको खोजीमा आएको कोलम्बस र उनको चालक दलको आगमनपछि स्पेनद्वारा अमेरिकाको उपनिवेशको सुरुवात भएको थियो । त्यसपछिका शताब्दीहरूमा अन्य युरोपेली शक्तिहरूले बोटबिरुवा, जनावर, संस्कृति, मानव जनसंख्या र प्रविधिको स्थानान्तरण गरे।
कोलम्बसको अमेरिकामा अवतरणलाई अमेरिकामा ‘कोलम्बस डे’ को रूपमा मनाइन्छ । अमेरिकाले यस दिनलाई अमेरिकाको खोजको रूपमा मनाउँछ। केही ल्याटिन अमेरिकी देशहरूमा अक्टोबर १२ लाई डिया डे ला रजा वा दौडको दिन भनेर चिनिन्छ ।
पहिलो ‘कोलम्बस डे’ उत्सव अक्टोबर १२, १७९२ मा भएको थियो । कोलम्बसको अमेरिकामा ऐतिहासिक अवतरणको ३०० वार्षिकोत्सव मनाउन एक कार्यक्रम आयोजना गरिएको थियो । बाल्टिमोरमा कोलम्बसको सम्झनामा सन् १७९२ मा प्रतिमा बनाइएको थियो ।
धेरै इटालियन अमेरिकीहरूले ‘कोलम्बस डे’ लाई आफ्नो सम्पदाको उत्सवको रूपमा मनाउँछन् । यो दिनमा पहिलो राज्यव्यापी बिदा कोलोराडोका गभर्नर जेसी एफ म्याकडोनाल्डले सन् १९०५ मा घोषणा गरेका थिए । कोलोराडोले २०२० मा ‘कोलम्बस डे’ लाई फ्रान्सिस जेभियर क्याब्रिनी दिवसमा बदल्यो, यद्यपि त्यो छुट्टी एक हप्ता अघि मनाइन्छ ।
१९८२ मा मा क्रिस्टोफर कोलम्बसको यात्राको ४ सय औं वार्षिकोत्सव मनाउने क्रममा न्यु ओर्लियान्समा भीडले ११ इटालियन आप्रवासीको हत्या गरेको थियो । त्यसपछि राष्ट्रपति बेन्जामिन ह्यारिसनले ‘कोलम्बस डे’ लाई एक पटकको राष्ट्रिय उत्सवको रूपमा घोषणा गरेका थिए । यो घोषणा इटालियन अमेरिकीहरूलाई शान्त पार्न र इटालीसँगको कूटनीतिक तनाव कम गर्न व्यापक प्रयासको हिस्सा थियो।
१९३४ मा संसदले बिल पारित गर्दै हरेक बर्ष अक्टोबर १२ मा कोलम्बस डे मनाउन सुरु गरेको थियो । १९७१ देखि कोलम्बस डे अमेरिकामा आधिकारिक रूपमा मान्यता प्राप्त संघीय बिदा भयो, यो अक्टोबरको दोस्रो सोमबार कोलम्बसको उपलब्धिहरू उल्लेख गर्दै मनाइन्छ। यो दिन प्राय सरकारी कार्यालयहरू बन्द रहन्छन् तर केही व्यवसायहरू र केही स्टक एक्सचेन्जहरू खुला रहन्छन् । केही राज्यहरू र नगरहरुले पनि यो विदा मनाउँदैनन् ।
‘कोलम्बस डे’ एक राष्ट्रिय बिदा र इटालियन सम्पदाको उत्सवको बावजुद अमेरिकामा कोलम्बस दिवसको उत्सवमा २० औं शताब्दीको अन्तमा गिरावट शुरू भयो । यद्यपि अमेरिकीहरु यसलाई मनाउन जारी राखेका छन् । वासिंटन डिसी, कोलोराडो, हवाई, अलास्का, भर्मन्ट , साउथ डकोटा, न्यू मेक्सिको, मेन, मिनेसोटा र क्यालिफोर्नियाका केही भागहरूले कोलम्बस दिवस मनाउँदैनन् । बरु उनीहरुले आदिवासी जनजाति दिवसका रुपमा मनाउँछन् । डेलावेयर , ओरेगन र वाशिंगटन लगायतमा राज्यहरूमा पनि ‘कोलम्बस डे’ आधिकारिक बिदा होइन।
आयोवा र नेभाडाले कोलम्बस दिवसलाई आधिकारिक बिदाको रूपमा मनाउँदैनन्, तर राज्यका सम्बन्धित गभर्नरहरूलाई प्रत्येक वर्ष यो दिन घोषणा गर्न कानूनद्वारा अधिकृत र अनुरोध गरिएको छ । क्यालिफोर्निया र टेक्सास लगायतका अन्य प्रयोजनका लागि कानुनी बिदाको रूपमा वा मान्यता दिने दिनको रूपमा कायम राख्दै धेरै राज्यहरूले राज्य सरकारी कर्मचारीहरूका लागि सशुल्क बिदाको रूपमा दिन हटाएका छन्।
अमेरिकी सहरहरूले आदिवासी जनजाति दिवस मनाउन ‘कोलम्बस डे’ लाई त्यागेको अभ्यास १९९२ मा बर्कले, क्यालिफोर्नियाबाट सुरु भयो । २०१८ सम्म यसलाई छ्याउने शहरहरूको सूचीमा अस्टिन , बोइस , सिनसिनाटी , डेनभर , लस एन्जलस , मन्काटो , फिलाडेल्फिया , पोर्टल्याण्ड , सान फ्रान्सिस्को , सान्ता फे , सिएटल , सेन्ट पल , फिनिक्स , ट्याकोमा लगायत दर्जनौं समावेश छन्।
अमेरिकाका आदिवासीहरुमाथि दासत्व थोपरेको भन्दै ‘कोलम्बस डे’ को विरोध हुने गरेको छ । त्यस्तै यो क्याथोलिक देशहरू आयरल्याण्ड र इटालीसँग सम्बन्धित भएकाले पनि अमेरिकामा क्याथोलिक प्रभाव बढाएको ठानेर यसको विरोध गर्नेहरु छन् । १९९२ मा अमेरिकाका आदिवासीहरुले अक्टोबर १२ लाई आदिवासीहरूसँग एकताको अन्तर्राष्ट्रिय दिवस भनेर घोषणा गरेका थिए ।
मुख्यतया १९९० पछि धेरै मानिसहरूले कोलम्बस र अन्य युरोपेलीहरूले अमेरिकाका आदिवासी जनजातिहरू विरुद्ध गरेको कार्यको विरोध गर्छन्। यो विरोध सुरुमा मूल निवासी अमेरिकीहरूले नेतृत्व गरेका थिए र वामपन्थी राजनीतिक दलहरूले यसलाई विस्तार गरेका थिए। जसका कारण कोलम्बसको सम्झनामा मनाउने विभिन्न बिदाहरू अब खारेज गरिएको छ, विभिन्न ल्याटिन अमेरिकी देशहरूले अब आदिवासी जनसङ्ख्यालाई पहिचान गर्न छुट्टिहरू परिवर्तन गरेका छन्।
एक सर्वेक्षण अनुशार ३८ प्रतिशत अमेरिकी वयस्कहरू ‘कोलम्बस डे’ मनाउने पक्षमा छैनन्। युरोपेली उपनिवेशको समयमा अमेरिकामा आदिवासी जनजातिहरुमाथि गरेको उत्पीडनलाई सम्झाउने भन्दै यसको विरोध सुरु भएको हो । कोलम्बस डेमा अमेरिकीहरूले इतिहासमा ज्ञात अमेरिकाका आदिवासी जनजातिहरु इन्डियन अमेरिकनमाथिको नरसंहारको सबैभन्दा ठूलो लहर मनाउने गरेको भन्दै आलोचकको विरोध हुने गरेको छ ।
सन् २००४ मा क्यालिफोर्निया विश्वविद्यालयको मध्यकालीन र पुनर्जागरण केन्द्रद्वारा कोलम्बसयुग कागजातहरूको संग्रहको अन्तिम खण्ड प्रकाशित गरिएको थियो । जसमा कोलम्बसले अमेरिकामा आदिवासी जनसङ्ख्याको शोषण गरेको र दास बनाएको उल्लेख थियो । जसका कारण कतिपयले ‘कोलम्बस डे’लाई कालो दिवसका रुपमा समेत मान्न थालेका छन् ।
