२०८१ मा ३१ प्रतिशत बढ्यो बजार, कस्तो रहला २०८२ ?

१ वैशाख, काठमाडौं । गत भदौयता नै सेयर बजार सुस्त छ, बजारको भाषामा ‘साइडवेज’ छ । तर समग्रमा २०८१ सालमा बजार ३१ प्रतिशत बढेको छ । २०८१ को पहिलो दिन २०२३ अंकमा रहेको बजार २०८१ को अन्त्यमा २६६२ मा छ ।

वर्ष २०८१ को असार १६ देखि साउन ३१ गतेसम्मको डेढ महिनाको अवधि नै सेयर बजारका लागि उत्कृष्ट रह्यो । सो डेढ महिनाको अवधिमा नै बजार ४७ प्रतिशत बढ्यो ।

असार १६ गते २०३७ अंकमा रहेको नेप्से डेढ महिनामै ३ हजार अंक पुग्यो । त्यसयता प्रायः घटेर सामान्य उतारचढावमै छ, अझ भदौयता बजार ११ प्रतिशत घटेको छ ।

यसले के जनाउँछ भने बढेको उपयुक्त समयमा सेयरबाट नाफा बुक गरिहाल्ने र घटेपछि मात्रै खरिद गरेर होल्ड गर्नेले उतारचढावका बेला राम्रो नाफा कमाउन सक्छन् । यद्यपि केही कम्पनीबाहेक अधिकांश कम्पनीमा २०८१ को सुरुवातमा लगानी गर्नेहरु नाफामै छन् । केही कम्पनीको मूल्य भने यो एक वर्षमा घटेको छ ।

२०८१ मा कुन सेक्टर कति बढे ?

व्यापार सेक्टरमा छलाङ, उत्पादन सुस्त

२०८१ मा व्यापार सेक्टर सबैभन्दा धेरै ६३ प्रतिशत बढेको छ । यसको प्रमुख कारण विशाल बजार कम्पनी हो । बजारकै सबैभन्दा ठूलो कम्पनी भएकाले यसले आफ्नो सेक्टरलाई पूरै नियन्त्रण गर्न सक्छ। जब विशाल बजार कम्पनीको सरकारी सेयर बजारमा सूचीकृत भयो, त्यसपछि लगानीकर्तामा सकारात्मक प्रभाव परेको छ ।

बजारमा सूचीकृत भए पनि सरकारी सेयर कारोबार हुँदैन, यसले आपूर्तिलाई कुनै प्रभाव पारेन । तर ९८.६ प्रतिशत सेयर सरकारी सुनिश्चित भइसकेपछि सुरक्षाको हिसावले यो कम्पनी लगानीकर्ताको रोजाइमा पर्न गयो । विशाल बजारको सेयरका सम्बन्धमा रहेका अन्यौलता हटे ।

एक वर्षमा यो कम्पनीको मूल्य ३ हजार ७ सयबाट बढेर ५ हजार ९ सय नाघेको छ । यहीं कम्पनीको मूल्यमा आएको ५९ प्रतिशतको वृद्धि र साल्ट ट्रेडिङको मूल्य पनि बढ्दा व्यापार सेक्टरमा उच्च वृद्धि भएको हो । यो सेक्टरमा यिनै दुई कम्पनी मात्रै सूचीकृत छन् ।

उत्पादन तथा प्रशोधन सेक्टर भने यो वर्ष सबैभन्दा न्यून बढ्यो । निर्माण क्षेत्रमा देखिएको सुस्तताले यो सेक्टरका कम्पनीको बिजनेसमा प्रभाव पार्‍यो । जसले गर्दा उत्पादन तथा प्रशोधन सेक्टरको वृद्धिदर न्यून रह्यो । तर पछिल्ला दिनमा माग पनि बढेको छ, जसले गर्दा मूल्य पनि केही बढ्न जाँदा आगामी वित्तीय विवरण सन्तोषप्रद रहने अनुमान लगानीकर्ताको छ ।

२०८१ मा मूल्य धेरै बढेका १० कम्पनी

कस्तो रहला २०८२ ?

एकथरी लगानीकर्ताले सेयर किन्ने निर्णय गरिरहँदा अर्को थरीले बेच्ने निर्णय गर्छन् र त्यहीं निर्णय कार्यान्वयन हुँदा कारोबार सम्पन्न हुन्छ ।

एउटै समयमा कतिपयले खरिदको निर्णय लिँदा कतिपयले बेच्ने निर्णय लिनुमा आ–आफ्ना धारणा हुन्छ । बजारको आगामी अंक कसैले अनुमान गर्न नसकेपछि बजारलाई प्रभाव पार्न सक्ने आधार विश्लेषण हुन्छन् । सुरक्षा र नाफा नै लगानीको प्रमुख उद्देश्य हुने भएकाले तिनै आधारमा लगानी मोडिन्छ ।

यतिबेला नेपाली बजारमा बैंकको ब्याजदर धेरै नै न्यून छ । आगामी केही महिना पूँजीगत खर्च थप बढ्ने र यसले लगानीयोग्य रकम थप बढाउने छ । यहीं कारण लगानीयोग्य रकम बढ्न जाँदा ब्याजदर अझै घट्ने सम्भावना पनि छ ।

जब ब्याजदर न्यून हुन्छ, लगानीका लागि निक्षेपको विकल्प खोजिन्छ, त्यो एउटा प्रमुख विकल्प हो- सेयर बजार । पर्याप्त लगानीयोग्य रकम वा न्यून ब्याजदर पनि बजार बढाउने एउटा बलियो आधार २०८२ मा बनेको छ ।

त्यस्तै देशको आन्तरिक अर्थतन्त्र समेत चलायमान बन्ने संकेत देखिएका छन् । चालु आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैमासको आर्थिक वृद्धिदर ५.१ प्रतिशत भएको तथ्यांक कार्यालयले हालै सार्वजनिक गरेको छ ।

त्यस्तै दातृनिकायले यो वर्ष आर्थिक वृद्धिदर ४ प्रतिशतभन्दा बढी हुने अनुमान गरिरहेका छन् । आर्थिक चलायमान हुँदा कम्पनीहरूको बिजनेस बढ्न गई नाफा बढ्ने र अन्ततः लगानीकर्ताले पाउने लाभांश बढ्न जान्छ । यो पनि सेयर बजार बढ्ने बलियो आधार २०८२ मा देखिएको छ ।

२०८१ मा मूल्य धेरै घटेका कम्पनी

वाह्य सूचक केही महिनादेखि नै मजबुत छन् । उच्च रेमिट्यान्सले मुलुकको भुक्तानी अवस्था, सञ्चित विदेशी मुद्राजस्ता पक्ष पनि बजार बढाउने आधार हुन् । बजारलाई अब प्रभाव पार्ने नजिकको एउटा आधार हो- कम्पनीहरुको तेस्रो त्रैमासिक वित्तीय विवरण ।

वैशाख सुरु भएसँगै अब धेरै कम्पनीहरुले तेस्रो त्रैमासिक वित्तीय विवरण सार्वजनिक गर्छन् । कम्पनीका बिजनेस, नाफा नोक्सान स्थिति र भविष्यमा दिन सक्ने लाभांश यहीं विवरणबाट प्रष्ट हुने भएकाले बजारका लागि एउटा बलियो आधार हो ।

हालै नेपाल राष्ट्र बैंकले निर्माण व्यवसायीका लागि बैंकको ब्याज भुक्तानीमा केही सहुलियत दिएको छ । १० प्रतिशत ब्याज भुक्तानीपछि ऋणको पुनर्संरचना गर्न पाउने व्यवस्था गरेको छ । यसले बैंकको वित्तीय विवरणलाई सकारात्मक प्रभाव पार्दछ ।

हाइड्रोपावर सेक्टरलाई घटेको ब्याजदरले केही महिनादेखि नै सकारात्मक प्रभाव पार्दै आइरहेकै छ, जुन अहिले पनि कायम रहनेछ । पछिल्लो समय निर्माण क्षेत्र केही चलायमान बन्न खोज्नु र सामग्रीको मूल्यवृद्धिले यस्ता कम्पनीको घाटा अब न्यून हुँदै जाने अनुमान छ ।  बैंक र हाइड्रोपावर नै बजारका सबैभन्दा शक्तिशाली सेक्टर हुन् ।

यति हुँदाहुँदै पनि बेला बेला हुने राजनीतिक घटनाक्रमले बजारलाई प्रभाव पार्ने गरेको छ । विभिन्न पक्षको आन्दोलनले मनोभाव कमजोर बन्न गई बजारलाई नकारात्मक प्रभाव पार्न सक्छ । यद्यपि हालसम्मको घटनाक्रमबाट बजार बढ्नका लागि सकारात्मक आधार बलिया छन् ।

बजार विकासको अर्को खुड्किलो हुन सक्छ २०८२

२०८२ सेयर बजारको वृद्धि विकासका लागि एउटा आधार वर्ष बन्न सक्नेछ । यतिबेला धितोपत्र बोर्डले नयाँ स्टक एक्स्चेन्ज सञ्चालनका लागि कार्ययोजना बनाउन गठन गरेको कार्यदलले अध्ययन गरिरहेको छ ।

छिट्टै यो कार्यायोजना बुझाएपछि नयाँ स्टक एक्स्चेन्जलाई लाइसेन्स दिने काम अघि बढ्छ । नयाँ स्टक एक्स्चेन्ज सञ्चालनमा आइसकेपछि आधुनिक प्रविधियुक्त बजार हुनेछ । कारोबारका नयाँ औजार पनि थपिन सक्छन् ।

त्यति मात्रै होइन, नेप्सेको पुनर्संरचना पनि सँगसँगै अघि बढाउने तयारी भइरहेको छ ।

त्यस्तै बोर्डले धितोपत्र दर्ता तथा निष्कासन नियमावली नै परिमार्जन गर्दैछ । ‘संशोधन मात्रै होइन, व्यापक परिमार्जन हुँदैछ’ उच्च स्रोतले भन्यो ।

पछिल्लो समय ब्रोकर कार्यालयहरुले आफ्नै टीएमएस सञ्चालन गर्न थालेका छन् । केहीले थालिसकेको यो प्रणाली आधुनिक छ । कम्पनीको प्राविधिक विश्लेषण, एकभन्दा बढी सदस्यको कारोबार, ब्रोकरसँग लेनदेन बाँकी हिसावकिताब, कम्पनीका सूचना सबै यहीं प्रणालीबाट पाइने भएकाले यो पनि बजारको विकासको एउटा जरुरत प्रणाली हो । यद्यपि सुरुवातमा नयाँ टीएमएस चलाउन केही असहज हुने गरेको लगानीकर्ताको अनुभव छ ।