१ असार, कोलम्बो । एक वर्षअघि सन् २०२३ मा २ लाख ४ हजार ५ सय १८ नेपाली विदेश सयर गएको सरकारी तथ्यांक छ ।
अध्यागमन विभागको तथ्यांक अनुसार ‘आउट बाउन्ड टुरिज्म’ मा सबैभन्दा धेरै नेपाली पुगेको देश भारत हो । दोस्रो स्थानमा युनाइटेड अरब इमिरेट्स (यूएई) र तेस्रो स्थानमा थाइल्यान्ड छ ।
यही सूचीको १६औं स्थानमा श्रीलंका छ । गत वर्ष १ हजार ४ सय ८३ नेपालीले श्रीलंका घुमेर नजिकको पर्यटन गन्तव्यको मजा लिए ।
पछिल्लो पटक नेपाली पर्यटकको बढ्दो संख्याले श्रीलंका पनि उत्साहित देखिएको छ । किन पनि उत्साहित छ भने, श्रीलंकाले अहिले नेपाली पर्यटकका लागि आकर्षक मूल्यका ‘टुर प्याकेज’ तयार पारेको छ । यसमा उसको सरकारी वायुसेवा कम्पनी श्रीलंकन एयरलाइन्स प्रत्यक्ष जोडिएको छ ।
‘हामी नेपाललाई ठूलो पर्यटन स्रोत बजारका रूपमा हेरिरहेका छौं,’ श्रीलंकन एयरलाइन्सका नेपाल प्रमुख निलिन पाथिरना भन्छन्, ‘नेपाली पर्यटकको नयाँ र आकर्षक गन्तव्य हामी बन्न सक्छौं ।’
केही वर्षयता विशेषगरी कोरोना महामारी निस्तेज भएपछि नेपाली पर्यटकको बढ्दो विदेश सयरको आँकडा बढिरहेको छ । २०२४ मा अझै बढ्ने देखिन्छ ।
नेपाल राष्ट्र बैंकको तथ्यांक अनुसार यस वर्ष नेपाल घुम्न आउने पर्यटकबाट भएको खर्च र विदेश घुम्न जाने नेपालीले गरेको वैदेशिक मुद्रा खपतको हिस्सा लगभग उस्तै छ ।
यसरी विदेश घुम्ने नेपालीको बढ्दो संख्यासँगै केही परको छिमेकी श्रीलंकाको पर्यटन क्षेत्रले नेपाली पर्यटकलाई आफ्नो देशमा प्रतिस्पर्धी मूल्यमा उत्कृष्ट सेवा दिन तम्तयार छ ।
नेपालमा साताको पाँच उडान गरिरहेको श्रीलंकनका नेपाल प्रमुख पाथिरना भन्छन्, ‘जति रकम तिरेर नेपाली दाजुभाई यूएई, थाइल्यान्ड, भियतनाम जानुहुन्छ, त्योभन्दा प्रतिस्पर्धी मूल्यमा स्वागत गर्न श्रीलंका तयार छ ।’
नेपाली आउटबाउन्ड पर्यटकको प्रवृत्ति अध्ययन गर्दै नेपालीले चाहे अनुसार सुविधा दिन श्रीलंका तयार रहेको सन्देश प्रवाह भइरहेको उनी बताउँछन् ।
अहिले श्रीलंकनले नेपाल र कोलम्बोलाई सिधा उडानबाट जोडिरहेको छ । नेपालबाट कोलम्बोमा साताको पाँच उडान गरिरहेको कम्पनीले स्थानीय होटल र ट्राभल कम्पनीसँगको साझेदारीमा नेपाली पर्यटकलाई लक्षित गरी विभिन्न प्याकेज समेत बेच्न थालेको छ ।
अहिले प्रतिव्यक्ति ९० हजार रुपैयाँ हाराहारीमा ४ रात ५ दिनको टुर प्याकेज सञ्चालनमा ल्याइएको उनले जानकारी दिए । श्रीलंकामा आफूले घुम्न चाहेको गन्तव्य अनुसार थप प्याकेज लिएर जान सकिने उनी बताउँछन् ।
योसँगै ७० प्रतिशतभन्दा बढी बौद्धमार्गी जनसंख्या भएको देश हो श्रीलंका । यहाँ दोस्रो स्थानमा हिन्दु धर्मावलम्बीको बाहुल्य छ । श्रीलंकन नागरिकलाई गौतमबुद्धको जन्मभूमि लुम्बिनी र पशुपतिनाथ दर्शनमा आकर्षित गर्न श्रीलंका सरकार आफैं प्रवद्र्धनको काम गरिरहेको पाथिरना बताउँछन् ।
‘हामीले एकअर्का देशबाट नागरिक जोड्न खोजिरहेका छौं,’ उनी थप्छन्, ‘यसले दुवै देशलाई फाइदा पुग्छ ।’
रामायण सर्किटदेखि गौतम बुद्धको दाँतसम्म
हिन्दु मान्यता अनुसार श्रीलंका रावणको देश हो । नेपाल सीता माताको भूमि हो । श्रीलंकाले नेपालमा देखेको ठूलो बजार धार्मिक पर्यटकको हो । रामायणसँग जोडिएका कतिपय भूमि र किस्सा श्रीलंकामा छन् । यी पुरातात्विक सम्पदालाई श्रीलंका सरकार र युनेस्कोले विश्व सम्पदा सूचीमा राखेर संरक्षण गरिरहेका छन् ।
श्रीलंकाको केन्द्र भागमा पर्ने ‘सेन्ट्रल प्रान्त’ स्थित दाम्बुल्ला नामक सहर नजिकै मताले जिल्लामा अवस्थित विशाल संरचनासहितको किल्लालाई हिन्दु धर्मावलम्बी रावण दरबार मान्छन् ।
यस सम्पदासम्म भारतीय पर्यटक आकर्षित गर्न श्रीलंकाले रामायण सर्किट अवधारणा अनुसार पर्यटन प्रवद्र्धन गरिरहेको छ । नेपालबाट समेत यस भूमिले धेरै पर्यटक आकर्षित गर्न सक्ने श्रीलंकाको विश्वास छ ।
यस भेगमा सीता माताको मन्दिर, रावण झरनादेखि विभिन्न मन्दिर र संरचना छन् । जसलाई श्रीलंकाले पर्यटक आकर्षणको माध्यम बनाएको छ । अर्कातर्फ, बौद्धमार्गीका लागि श्रीलंका आफैंमा ठूलो तीर्थस्थल हो । यस मुलुकको हरेक गल्लीमा भगवान गौतमबुद्धका मूर्ति राखिएको छ ।
यो मुलुकका लागि गौतमबुद्धसँग जोडिएको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण सम्पदा हो ‘टुथ रेलिक टेम्पल’ । जहाँ गौतमबुद्धको दाँत सुरक्षित राखिएको मान्यता छ । यस मन्दिरको अवलोकनका लागि विश्वभरिबाट लाखौं पर्यटक यस स्थानमा पुग्ने गर्छन् । यो मन्दिर केन्डी नामक सहरमा छ ।
आकर्षक सामुद्रिक किनार
नेपालीलाई विदेश भ्रमणमा आकर्षित गर्ने एक माध्यम हो समुद्र । किनकि, नेपाल भूपरिवेष्ठित मुलुक हो । भारतको दक्षिणी भेगका राज्य नपुगेसम्म नेपालीले समुद्र देख्न पाउँदैनन् । तर, ती भेगमा पुग्न सिधा हवाई सम्पर्क स्थापित छैन ।
यस्तोमा थाइल्यान्ड वा यूएईजस्ता मुलुकले नेपालीलाई आकर्षित गरिरहेका छन् । श्रीलंकाले नेपाली पर्यटक लक्षित गर्ने प्याकेजमा पर्छ सामुद्रिक किनार । यसको राजधानी कोलम्बो आफैंमा सामुद्रिक किनारमा अवस्थित छ । चारैतर्फ समुद्रले घेरिएको श्रीलंका ठूलो टापु हो । सामुद्रिक किनारका सबैजसो क्षेत्रमा पाँचतारे होटल बनाएर पर्यटक आकर्षित गरिएको छ ।
ती होटलले समेत विभिन्न प्याकेज बनाएर पर्यटक आकर्षित गरिरहेका छन् । कोलम्बो नजिकै पर्ने गल सिटी सामुद्रिक गतिविधिको प्रयोजनले धेरै पर्यटक जाने सहर हो । यस सहरमा युरोपेली शासकले श्रीलंकालाई आफ्नो अधिनमा लिएर शासन गर्दाका धेरै संरचना र अवशेष जीवन्त राखिएको छ । जसलाई आज श्रीलंका युरोपेली पर्यटक आकर्षित गर्ने एक प्रमुख माध्यमका रूपमा यी अवशेष र संरचनालाई प्रयोग गरिरहेको छ ।
समुद्रमा पौडी खेल्न होस् वा जहाज, मोटरबोट र डुंगा चढेर पानीजन्य गतिविधिमा रमाउन, श्रीलंकामा पर्यटकका लागि लक्जरी सुविधा उपलब्ध रहेको पाथिरना बताउँछन् ।
क्यासिनो
नेपालीलाई नेपालभित्र क्यासिनो खेल्ने अनुमति छैन । सोहीकारण नेपालीले क्यासिनो खेल्न भारत वा खाडी मुलुक छान्ने गर्छन् । त्यसमाथि हङकङ र मकाउ समेत नेपालीका क्यासिनो गन्तव्य हुन् । श्रीलंकाली पर्यटनले नेपाली स्रोत बजारमा देखेको अर्को ठूलो सम्भावना क्यासिनो खेलाडी समेत हुन् ।
श्रीलंकाली राजधानी कोलम्बो पछिल्लो समय क्यासिनो सिटीका रूपमा समेत स्थापित भइरहेको छ । जहाँ भारतीयहरू निजी जहाज र चार्टर्ड जहाजमा यहाँ आउने गर्छन् । कतिपय नेपाली समेत कोलम्बोमा क्यासिनो खेल्ने पुग्ने गरेको कोलम्बोस्थित बेल्लिज क्यासिनोका एक अधिकारीले बताए ।
‘हाम्रोमा २० जनाजति नेपाली कर्मचारी काम गर्नुहुन्छ,’ उनी भन्छन्, त्यसबाहेक नेपाली ग्राहक समेत हुनुहुन्छ, जो नियमितजसो क्यासिनो खेल्न यहाँ आउनु हुन्छ ।’
यो श्रीलंकाको सबैभन्दा ठूलो र व्यस्त क्यासिनो मानिन्छ । यसबाहेक क्यासिनो मारिना, बेल्लागिओ, कन्टिनेन्टल क्लब, स्टारडस्ट, द रिट्ज क्लब, एमजीएमजस्ता क्यासिनो कोलम्बोमा बढी व्यस्त मानिन्छन् ।
पहाडी रेलदेखि चिया बगानसम्म
क्यान्डीबाट इल्लासम्म चल्ने श्रीलंकाको ऐतिहासिक रेलयात्रा श्रीलंकाले पस्कने अर्को आकर्षक अनुभव हो । युरोपेली शासकको पालामा बनेको यो रेल अझै पनि पुरानै स्वरूपमा चल्छ । पहाडी इलाकाका घुम्तीमा बेगसँग चल्ने यो रेलले पर्यटकलाई साहसिक अनुभूति समेत दिलाउँछ ।
तत्कालीन शासकले गर्मी छल्न विकास गरेको अर्को सहर हो, नुवारा इलिया । यो सहरलाई अहिले श्रीलंकाले चियाँ बगानका रूपमा विकास गरेको छ । श्रीलंका अहिले संसारकै चौथो ठूलो चिया उत्पादक हो । यसमा नुवारा इलियाको ठूलो हात छ ।
अहिले पनि सामुद्रिक किनारमा चर्को तापक्रम हुँदा श्रीलकंनहरू समेत शितल खोज्दै पहाड चढ्ने गन्तव्य बनेको छ नुवारा इलिया । यस भेगमा जाँदा नेपालीलाई इलामेली चिया बगानको झल्को आउँछ ।
भव्य पूर्वाधारसँगै दिगो पर्यटनमा जोड
श्रीलंकाले सडक पूर्वाधारमा ठूलो लगानी गरेको छ । सोहीकारण यात्रा अवधिभरि सडकका कारण सास्ती भोग्नु पर्दैन । अधिकांश सहर द्रुतमार्गबाट राजधानी कोलम्बोमा जोडिएका छन् ।
कम ट्राफिकका कारण जाममा फस्नु पर्दैन । सोहीकारण यो देशले हवाई यातायातमा धेरै लगानी गरेको छैन । श्रीलंकामा आन्तरिक हवाई यातायातको सुविधा छैन ।
जसले गर्दा राजमार्गहरूमा ठूलो लगानी देखिन्छ । तर, पूर्वाधार निर्माणसँगै श्रीलंकाले जंगल, प्रकृति र भूमि जोगाउँदै दिगो पर्यटनलाई प्राथमिकता दिएको छ । जसले प्रकृतिप्रेमीलाई सहजै आकर्षित गर्छ । हात्तीको देश भनेर चिनिने यहाँ घरपालुवा र जंगली हात्तीको गतिविधि अवलोकन सुविधा समेत छ ।
नरिवलका परिकार र रैथाने खाना
श्रीलंकाले पर्यटकलाई विदेशीभन्दा स्वदेशी स्वाद चखाउन प्रोत्साहित गर्छ । होटलका मेनुमा स्वदेशी रैथाने परिकार अनिवार्य छ । श्रीलंकाली रैथाने खानामा पर्यटकको आकर्षण समेत उत्तिकै देखिन्छ । धेरैजसो खानामा नरिवलका परिकार मिसाइएको हुन्छ ।
पर्यटकले उपहारका रूपमा समेत नरिवलका चकलेट श्रीलंकाली स्वादमा पाउँछन् । श्रीलंका, भारत र नेपाली परिकारको स्वादमा ठूलो अन्तर नभएका कारण यहाँ जाने पर्यटकले खाना के खाने होला भनेर चिन्ता समेत गर्नुपर्दैन । नरिवल यस मुलुकको आफ्नै उत्पादन भएका कारण समेत श्रीलंकाले यसका परिकारलाई उच्च प्राथमिकता दिएको छ । 
