एसियन कप छनोट : महिला फुटबलको भविष्य जोडिएको तीन खेल

१३ असार, काठमाडौं । नेपाली महिला फुटबल टिमले पछिल्लो पटक सन् १९९९ मा महिला एसियन कप खेलेको थियो । त्यो बेला नेपालले कुनै खेल त जितेन, तर फिलिपिन्समा भएको एसियन कपमा पेमा डोल्मा लामाले नेपालका लागि ऐतिहासिक गोल गरिन् ।

उनले उज्वेकिस्तान विरुद्ध ६-१ को हारमा गोल गरेकी थिइन् । त्यो चानचुने गोल थिएन । अन्तर्राष्ट्रिय महिला फुटबलमा नेपालले गरेको पहिलो गोल थियो । तेस्रो पटक एसियन कप खेल्दा महिला टिमले पहिलो पटक गोल गर्न सक्यो र पेमा नेपालका लागि गोल गर्ने पहिलो खेलाडी बनिन् । जुन इतिहासमा कहिले पनि मेटिने छैन ।

२६ वर्षपछि फेरि महिला एसियन कप खेल्ने लक्ष्यमा निस्केको नेपाली महिला फुटबल टोली हाल उज्वेकिस्तानमा छ । संयोगवश नेपालले पहिलो गोल गरेकै टिम टिम उज्वेकिस्तानमा गएर फेरि एसियन कपमा पुग्नका लागि कम्मर कसेर लागेको छ ।

छनोट खेल्नु चार दिन अघि नै उज्वेकिस्तान पुगेको नेपाली टोली त्यहाँको वातावरणमा घुलमिल हुन प्रयासरत छ । उज्वेकिस्तामा नेपाल भन्दा केही गर्मी भएकोले त्यहाँ माहोलमा भिज्नका लागि नेपाली टोली चाँडै गएको हो ।

छनोटको समूह एफमा रहेको नेपालले घरेलु टोली उज्वेकिस्तानसँगै लाओस र श्रीलंकासँग खेल्नेछ । समूहमा विजेता बन्ने टिमले अर्को वर्ष मार्चमा अष्ट्रेलियामा हुने महिला एसियन कपमा छनोट हुनेछ ।

सन् १९८६ मा महिला एसियन कपकमा डेब्यु गरेको नेपाली महिला टोलीले सन् ८० र ९० को दशकमा गरी तीन पटक महिला एसियन कप खेलेको थियो । तर सन् १९९९ यता नेपालले त्यसपछि फेरि खेल्न सकेको छैन । २०२२ मा भारतमा भएको महिला एसियन कपका लागि नेपालले छनोट खेलेपनि एसियन कप पुग्न सकेन । नेपाल लगातार दोस्रो पटक महिला एसियन कपका लागि छनोट खेल्दैछ ।

नेपालका लागि फेरि महिला एसियन कपमा पुग्नको लागि यो राम्रो अवसर रहेको राष्ट्रिय फुटबल टिमकी पूर्व कप्तान अनु लामा बताउँछिन् । ‘यो टिमले यतिका वर्षसम्म खेलिसक्यो । अब यो टिम जस्तो बन्न समय लाग्छ । मैले भन्दै आएको छु अर्को ५-६ वर्ष लाग्छ’ अनुले भनिन्, ‘नेपाली फुटबलमा केही गर्छ भने यही टिमले हो । किनकी जति गर्नु कोसिस हामीले पहिले नै गरेको हो । यो टिमले रिजल्ट दिन सक्छ भन्ने सबैले देखेको छ । आशा पनि छ ।’

भविष्य जोडिएको तीन खेल

नेपाली महिला फुटबलका लागि अहिले यी तीन खेल निकै महत्वपूर्ण छ । अर्को हिसाबमा भन्ने हो भने महिला फुटबलका लागि भविष्य जोडिएको छनोट प्रतियोगिता हुनेछ ।

यो तीन खेलपछि नेपाली महिला फुटबलले आगामी दिनमा कस्तो यात्रा तय गर्नेछ भन्ने खाका तय हुनेछ । सकरात्मक नतिजा ल्यान सके नेपाल एसिया कप हुँदै ठूलो प्रतियोगितामा पुग्नेछ र अझ माथि जान बाटो मार्ग खुल्नेछ । थप एक्सपोजर पाउनेछ ।

समूह चरण पार गर्न नसके नेपाली महिला फुटबलले अन्तर्राष्ट्रिय सफलताका लागि अझै कुर्नुपर्नेछ र उपलब्धि हासिल गर्न झन् कठिन हुन सक्छ ।

नेपालले लाओससँग जुन २९ मा पहिलो खेल खेल्नेछ । त्यसपछि जुलाई २ मा श्रीलंका र जुलाई ५ मा उज्वेकिस्तानसँग खेल्नेछ । यो तीन खेल अहिले नेपाली महिला फुटबल टिमका लागि निकै महत्वपूर्ण छ ।

पूर्वकप्तान अनु लामाले पनि यस पटक छनोट हुनुपर्ने र राम्रो अवसर समेत रहेको बताइन् ।

‘हाम्रो लागि अहिले गोल्डेन चान्स छ । यो पटक गर्‍यो भने गर्‍यो नभए पछि गर्छु भनेपनि झन् कठिन हुन्छ’ अनुले भनिन्, ‘पछि नयाँ टिम बनाउनुपर्छ त्यसका लागि समय लाग्छ । सिनियर खेलाडीहरुले अब १-२ वर्षमा छाड्लान् । खेलाडीको जीवनमा कतिखेर के हुन्छ भन्न सकिन्न । त्यसैले यो टिमबाटै ठूलो चान्स छ।’

अहिलेको नेपाली टिम एसियन कप पुग्न लायक र सक्षम रहेको पनि अनले बताइन् । ‘यो एसियन कप छनोटमा समूह चरणमा बलियो भनेको उज्वेकिस्तान नै हो । अरु हाम्रो टिमले जित्छ जस्तो लाग्छ । वरियताको आधारमा हामी भन्दा अघि उज्वेकिस्तान नै हो’ अनुले भनिन्, ‘हाम्रो टिमले अहिले जसरी खेलिराछ, ट्रेनिङ गरिराछ । नयाँ कोच पनि आउनुभाछ । त्यो हेर्दा वरियताले फरक नपार्ला ।’

टिममा भएको कमी कमजोरी सुधार गरेमा नेपालले उज्वेकिस्तानलाई फाइट दिन सक्ने अनुले बताइन् । ‘कोचले कमी कमजोरीलाई सुधार गरेर मिसनमा जानुभएक‍ो छ उज्वेकिस्तानमा एसियन कपमा छनोट हुनका लागि । त्यो देखेर चाही सबै कुरा मिलेको भएर उज्वेकिस्तानलाई हामीले कडा फाइट दिन सक्छौं जस्तो लाग्छ’ उनले भनिन् ।

नेपाल र उज्वेकिस्तान दुवैले एक आपसमा खेल्नुअघि तुलनात्मक रुपमा कमजोर टिम लाओस र श्रीलंकासँग खेलिसकेको हुनेछ । यस्तोमा दुवैले जित हात पारे अन्तिम खेल फाइनल जस्तै हुनेछ ।

त्यसका लागि नेपालले पहिलो खेल देखि नै गोलमा केन्द्रित गरेर नतिजा ल्याउनुपर्ने अनुको भनाई छ । ‘श्रीलंका र लाओस विरुद्ध फराकिलो अन्तरले जित निकाल्न सके हामीलाई एडभान्टेज हुन सक्छ । उज्वेकिस्तानसँग अन्तिम खेल भएकोले त्यस अगाडिको नतिजा राम्रो आएमा अन्तिम खेलमा बराबरी नतिजाले पनि नेपाल समूह विजेता बन्न सक्छ’ अनु भन्छिन्, ‘ सन् २०२६ मा एसियन कप खेल्ने हो भने श्रीलंका र लाओसलाई बढी गोल गरेर अन्तिम खेलमा उज्वेकिस्तानमा ड्र मा रोके पनि पुग्न सक्छ ।’ अन्तिम खेलमा कस्तो नतिजा चाहिन्छ भन्ने कुरा सुरुका दुई खेलबाट थाहा हुनेछ ।

उज्वेकिस्तान वरियतामा नेपाल भन्दा झण्ड दोब्बरले माथि छ । उज्वेकिस्तान ५१औं स्थानमा छ भने नपाल १००औं स्थानमा छ । यस्तै लाओस १०७औं र श्रीलंका १५८औं स्थानमा छ ।

यो छनोट प्रतियोगिताका नेपालका लागि कति महत्वपूर्ण छ भन्ने कुरा गोलकिपर एन्जिला तुम्बापो सुब्बा र फरवार्ड सावित्रा भण्डारी साम्बाको भनाइबाट पनि पुष्टि हुन्छ ।

‘अबको चार वर्षपछि हामीले खेल्ने नखेल्ने थाहा छैन । त्यसैले यो ठूलो अवसर हो । राम्रो खेलेर एसियन कपमा छनोट हुन्छौं भन्ने आशा छ’ एन्जिलाले उज्वेकिस्तान जानुअघि भनेकी थिइन् ।

यस्तै गोल मेसिनको उपनाम पाएकी सावित्राले पनि यो महत्वपूर्ण प्रतियोगिता रहेको बताइन् । ‘एसियन कप छनोट हाम्रो लागि महत्वपूर्ण छ र यो हामीलाई विश्वकप जस्तै हो’ उनले भनिन् ।

नवनियुक्त बेल्जियन मुख्य प्रशिक्षक प्याट्रिक डे वाइल्ड भने हौसिएका छैनन् । उनले हामी रियालिस्टिक बन्नुपर्ने र खेलाडीलाई धेरै दबाब नदिन आग्रह गरिरहेका छन् । उनले अपेक्षा जित्ने नै भएपनि वास्तविकता हेर्नुपर्ने बताएका थिए ।

सावित्राले नेपालले उज्वेकिस्तानसँगको खेल मात्र नभएर लाओससँगको खेल देखि नै फोकस भएर खेल्नुपर्ने बताएकी छन् ।

एन्जिलाले नेपाली टिममा सावित्रा मुख्य गोलस्कोरको रुपमा रहेपनि अन्य खेलाडीहरु पनि राम्रो रहेको बताइन् । ‘साम्बा (सावित्रा) मुख्य गोल स्कोरर हो । अरुपनि राम्रो छ । एज अ टिम राम्रो खेल्यौं भने छनोट हुन्छौं ।’

छनोट भएमा नेपालले पाउने अवसर

यदि नेपालले उज्वेकिस्तानमा समूह चरण पार गर्न सके २६ वर्षपछि एसिया कपमा पुग्नेछ । त्यो भनेको छनोट चरण पार गरेर पहिलो पटक एसियन कपमा पुग्नु हुनेछ । यसअघि तीन पटक महिला टोलीले एसियन कप फुटबल खेल्दा छनोट प्रतियोगिताको अवधारणा नै थिएन ।

यस्तै सन् २०२७ मा ब्राजिलमा हुने महिला विश्वकपको छनोटको आधार पनि महिला एसियन कपनै रहेकोले नेपालको ‘मिसन विश्वकप’मा यो पहिलो खुड्किलो समेत हुन सक्छ ।

यदि छनोट भएमा विश्वकपको लागि थप एक कदम यात्रा अघि बढाउनेछ । सन् २०२६ मा हुने एसियन कपमा १२ टिम खेल्नेछ । त्यसमा शीर्ष ६ टिम सिधै २०२७ को महिला विश्वकपमा पुग्नेछ भने २ टिमले अन्तरमहादेशिय प्लेअफ पनि खेल्ने अवसर पाउनेछ । त्यसैले एसियन कपमा पुग्ने टोलीले अर्को अवसर पाउनेछन् । यस्तै सन् २०२८ को ओलम्पिकका लागि पनि यही छनोट सुरुवाती छनोटको रुपमा रहेको छ ।

त्यसैले नेपालका लागि उज्वेकिस्तानमा हुने तीन खेल केवल खेल मात्र नभएर महिला फुटबलको भविष्यको यात्रा तय गर्ने अनि एक मात्र नभएर तीन मुख्य प्रतियोगिताको छनोटको आधारको रुपमा रहेनछ ।

यदि उज्वेकिस्तानमा सकारात्मक नतिजा ल्याउन नसकेमा त्यसको मूल्य भने नेपालले चुकाउनुपर्ने हुन्छ । समूह चरण पार गर्न सकेन भने नेपालले एसियन कप मात्र होइन विश्वकप र ओलम्पिकका लागि समेत अवसर गुमाउने छ ।

तीनवटै प्रतियोगिताका लागि ढोका बन्द हुनेछ । त्यसको अर्थ नेपालले २०३० को एसियन कप अघि कुनै ठूलो प्रतियोगिता खेल्न पाउनेछैन । साफमै खुम्चिनुपर्ने हनेछ ।

नेपाली महिला फुटबलले १२ अन्तर्राष्ट्रिय फाइनल खेल्न नसकेपनि कुनै उपाधि जित्न सकको छैन । एकातिर उपविजेता ट्याग हटाउन सकेको छैन भने अर्कोतर्फ ठूलो प्रतियोगिता खेल्नका लागि नेपाली महिला टिम प्रतिक्षामा छ ।

विपक्षी विरुद्ध नेपालको विगत

यस पटक नेपाल समूह एफमा छ । यस समूहमा छन् घरेलु टोली उज्वेकिस्तानसहित, लाओस र श्रीलंका ।

नेपालको समूहमा रहेको विपक्षीहरु विरुद्ध नेपालको नतिजा मिश्रित छ । दक्षिण एसियाकै टिम श्रीलंकासँग नेपाल अपराजित छ । श्रीलंकासँग खेलको ८ वटै खेल नेपालले जितेको छ ।

उज्वेकिस्तानसँग नेपाल यसअघि खेलेको तीनवटै खेलमा पराजित भएको छ । लाओससँग भने महिला टोलीको पहिलो खेल हुनेछ । पछिल्लो समय पुरुष टोलीले लाओससँग लगातार जस्तो खेल्दै आएपनि महिला टिमले भने पहिलो पटक खेल्न लागेको हो ।

उज्वेकिस्तानसँग नेपालले सन् १९९९ को महिला एसियन कपमा पहिलो पटक खेलेको थियो । त्यसको २० वर्षपछि सन् २०१९ मा कीर्गिस्तानमा भएको नादेज्दा कपमा नेपालले उज्वेकिस्तानसँग दुई खेल खेलेको थियो र दुवैमा पराजित भएको थियो ।

नेपालको खेल

नेपाल भर्सेस लाओस : जुन २९
नेपाल भर्सेस श्रीलंका : जुलाई २
नेपाल भर्सेस उज्वेकिस्तान : जुलाई ४