प्रकाशित मिति : बैशाख १७, २०८२ बुधबार
युक्रेनले अमेरिकासँग खनिज सम्झौतामा हस्ताक्षर गर्ने अन्तिम तयारी गरेको छ। बुधबार युक्रेनले जनाएअनुसार लामो समयदेखि चलिरहेको जटिल वार्तापछि यो सम्झौता चाँडै हुने अपेक्षा गरिएको छ । यद्यपि, अन्तिम समयमा केही समस्या देखिएको बताइएको छ ।
युक्रेनका प्रधानमन्त्री डेनिस श्मिहालले प्रथम उपप्रधानमन्त्री युलिया स्विरिडेन्को सम्झौतामा हस्ताक्षर गर्न अमेरिका जाँदै गरेको जानकारी दिए। यो सम्झौता युक्रेनको लागि अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प र ह्वाइट हाउससँग सम्बन्ध सुधार्ने र रुससँगको युद्धमा शान्ति स्थापना गर्ने प्रयासको महत्वपूर्ण हिस्सा हो।
सम्झौतामा बुधबार नै हस्ताक्षर हुन सक्छ । तर, अमेरिकाले युक्रेनलाई मुख्य सम्झौतासँगै दुई थप कागजातमा हस्ताक्षर गर्न दबाब दिएको र युक्रेनले ती कागजात अझै तयार नभएको बताएको छ। युक्रेनी स्रोतका अनुसार आजै ती दुई कागजात पनि तयार हुने सम्भावना छ ।
मस्यौदा सम्झौताले युक्रेनले विगतको अमेरिकी सैन्य सहायता फिर्ता गर्नुपर्ने शर्त हटाएको देखाएको छ, जुन युक्रेनले कडा रूपमा विरोध गरेको थियो। यो सम्झौताले अमेरिकालाई युक्रेनको नयाँ प्राकृतिक स्रोत सम्झौताहरूमा प्राथमिकता प्रदान गर्छ, तर युक्रेनको खनिज सम्पदा वा ग्यास पूर्वाधारमा स्वचालित हिस्सा दिँदैन।
प्रधानमन्त्री श्मिहालले यो सम्झौतालाई रणनीतिक र समान अन्तर्राष्ट्रिय सहकार्यको रूपमा वर्णन गरे। उनले भने, ‘यो युक्रेनको विकास र पुनर्निर्माणमा संयुक्त लगानीको लागि महत्वपूर्ण सम्झौता हो।’
सम्झौताले युक्रेनमा नयाँ प्राकृतिक स्रोत अनुमतिबाट प्राप्त हुने ५० प्रतिशत नाफा र रोयल्टी अमेरिकी-युक्रेनी संयुक्त पुनर्निर्माण कोषमा जाने व्यवस्था गरेको छ। यो कोषले १० वर्षसम्म युक्रेनको विकासमा लगानी गर्नेछ। श्मिहालले युक्रेनले आफ्ना सबै स्रोतहरूको नियन्त्रण कायम राख्ने र नयाँ इजाजतपत्र र रोयल्टीबाट मात्र योगदान गर्ने बताए।
अमेरिकाले भविष्यको सैन्य सहायतालाई कोषमा योगदानको रूपमा प्रयोग गर्न सक्ने र विगतको सहायता सम्झौतामा समावेश नहुने श्मिहालले उल्लेख गरे। दुवै पक्षले अप्रिल १८ मा समझदारी पत्रमा हस्ताक्षर गरेका थिए, जसले अप्रिल २६ सम्म वार्ता पूरा गर्ने र चाँडो हस्ताक्षर गर्ने लक्ष्य राखेको थियो।
रुसको सन् २०२२ को आक्रमणदेखि युक्रेन अमेरिकी सैन्य सहायतामा निर्भर छ। युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्कीले अमेरिकी सहायता युक्रेनको रक्षाको ३० प्रतिशत भएको बताएका थिए। गत हप्ता अमेरिका भ्रमणमा श्मिहालले अमेरिकी अर्थमन्त्री स्कट बेसेन्टसँग भेट गरी सम्झौतामा प्रगति भएको जनाएका थिए ।
यो सम्झौताले युक्रेनको युरोपेली दायित्व र कानूनसँग मेल खाने गरी रातो रेखाहरू स्पष्ट गरेको श्मिहालले बताए। यो सम्झौता युक्रेनको लागि अमेरिकी समर्थन बलियो बनाउने र युद्ध प्रभावित अर्थतन्त्रको पुनर्निर्माणमा महत्वपूर्ण कदम हुने अपेक्षा गरिएको छ।